"Oh we can be heroes, just for one day": David Bowie 1947 - 2016: Een persoonlijke ode

Review:Cultuur
  Erik Vandamme    14 januari 2016

Toen ik op een doordeweekse maandag ochtend in de file stond, kreeg ik het idee om gewoon de radio aan te zetten en met de muziek mee te brullen. Nu, je krijgt dan wel mensen te zien die je raar aankijken, maar het zorgt er wel voor dat in zo een file staan minder stressvol aan lijkt te voelen. En toen kwam het nieuws op de radio en zei de bevallige stem aan de andere kant: "We hebben slecht nieuws uit de muziekwereld... David Bowie is onverwacht overleden na een strijd tegen kanker'' . Niet alleen kreeg ik koude rillingen, de tranen rolden van mijn wangen. Mijn icoon, mijn grote held is niet meer! Thuis gekomen stonden nog tranen in de ogen en vroeg mijn vrouwtje wat er aan de hand was. Ik barste in tranen uit, David Bowie is dood! Ik kreeg doorheen de dag tientallen sms'jes met innige deelneming, alsof één van mijn ouders was gestorven. Het is moeilijk te begrijpen voor de globale buitenstaander waarom het overlijden van een idool zulke emoties bij een mens kunnen los laten. Maar David Bowie was niet zomaar een muzikale held voor mij. Een heel persoonlijke ode:


Doorheen de jaren zijn er nog meerder artiesten gestorven die mede 'mijn muzikale smaken hebben gevormd' Om maar een paar voorbeelden te geven. Ronnie James Dio heeft er mede voor gezorgd dat ik naar heavy metal ben beginnen luisteren. Lou Reed zorgde ervoor dat ik ook teksten in de muziek ging uitspitten. George Harrison zijn solo platen hebben me interesse doen tonen voor,  laat ons maar zeggen wereldmuziek, in de brede zin van dat woord. Lemmy van Motorhead was de definitie van Rock-'n-roll, vanuit het hart. En zo kan ik nog even doorgaan. Maar David Bowie? Hij vormde me tot de mens die ik nu ben, doorheen de jaren heen. Niet enkel door zijn muziek. Waarom is hij de rode draad doorheen mijn muzikale smaken? Het is een vraag die me al heel mijn leven bezig houdt. Waarom ik mijn artikels schrijf met een schijnbaar onuitputtelijke passie voor allerlei uiteenlopende muziekstijlen? En waarom ik haast constant over en met muziek bezig ben? Vroeg me iemand onlangs. Het antwoord is simpel.... David Bowie. Waarom? Geen idee, zelfs na zijn dood lijkt Bowie een ongrijpbare icoon, alsof hij echt van een andere planeet lijkt te komen. En nu naar daar is teruggekeerd.

 

Het begon allemaal in 1977, toen ik als 12 jarige knaap - potverdorie we worden oud - 'Heroes' hoorde schallen op de radio. Ja, we moesten toen echt naar de radio luisteren om nieuwe ontdekkingen te doen. Vaak werden die 'ontdekkingen' door de slimme marketing je door de strot geramd, zo leek het wel. Hitlijsten stond bol van popgroepjes, die weliswaar goede muziek leken te maken, maar vooral door de lepe platen labels als het ware werden opgedrongen aan de jonge luisteraars. En dan waren er die uitzonderingen, die er uitsprongen als het ware. Bowie gooide zich in de strijd, en leek mijn hart te hebben gewonnen. Leek... want ook ik liet me foppen door de slimme marketing op de radio en TV. Maar ergens bleven die woorden in mijn hoofd gebeiteld zitten:

I, I will be king
And you, you will be queen
Though nothing, will drive them away
We can beat them, just for one day
We can be heroes, just for one day


Door de jaren heen bleef de magie van muziek me achtervolgen. Meer dan de meeste mensen in mijn familie, die meer met het voetballeven bezig waren, ging ik grasduinen door het muziekaanbod. Eerst was er Punk band The Kids die me de voorliefde meegaven voor de punkgolf. Later ook Roxy Music waarbij ik vooral onder de indruk was van die duivelse kruisbestuiving tussen Eno - Bryan Ferry - Andy Mackay  - Paul Thompson en Andy Mackay. Mijn voorliefde voor beide bands, en de onnavolgbare Lou Reed zijn tot op heden nog steeds enorm groot. Later kwamen daar postpunk iconen bij als daar zijn Siouxie and the Banshees, Joy Divison, Nick Cave en Echo And the Bunnymen. Maar mijn grote jaren '80 helden waren toch wel The Cure. A Forest en de daarbij horende LP Seventeen Seconds opende deuren. Wist ik veel dat die artiesten in grote mate waren beïnvloed door, inderdaad, David Bowie.

 

Ashes to Ashes bracht me weer tot mijn grote held. Scary Monsters (super Creeps) is tot op heden een plaat die ik als het ware 'grijs heb gedraaid' op mijn slaapkamer. Luidkeels de lyrics meebrullende. Nee, ik ben geen goede zanger, zo zou blijken als mijn huisgenoten me aanmanden wat stiller te schreeuwen.

It's love back to front and no sides - like I say
These pieces are broken - like I say
These pieces are broken
Hope I'm wrong but I know

Because you're young - you'll meet a stranger some night
Because you're young - what could be nicer for you and it makes me sad
So I'll dance my life away
A million dreams, a million scars

Ondertussen was ik ook onder de indruk van de 'Berlin Trilogie'. Zeker en vast door de toch wel experimentele, en laat ons maar zeggen, vaak moeilijk in het gehoor liggende songs op de albums Low, Lodger, 'Heroes'. Dankzij deze drie platen is mijn voorliefde gegroeid voor 'moeilijke muziek' denk ik. Want tot op heden houdt ik eerder van artiesten die het de luisteraar niet te gemakkelijk maken. Die daardoor die gevoelige snaar raken, die de ziel door midden lijkt te scheuren. Met dank aan Bowie zijn experimentele jaren. Ik voelde me dan ook meer verbonden met The Thin White Duke dan met Ziggy Stardust. Hoewel ik bij Ziggy Stardust telkens over ging tot een potje luchtgitaar spelen. Uit die periode is het echter vooral de eerder 'donkere' Diamond Dogs dat me over de streep trok.

 

Rebel Rebel, you've torn your dress
Rebel Rebel, your face is a mess
Rebel Rebel, how could they know?
Hot tramp, I love you so!

De jaren '80 bezorgden David Bowie wellicht zijn meest commerciële successen. Als antwoord op de stroming New romantic , een subgenre van de new wave, bracht hij Let's Dance uit. Niet alleen de single werd een mega succes, ook de LP gooide hoge ogen. Ikzelf heb echter altijd een liefde/haat ding gehad met de plaat en de single, geef ik toe. Tonight en Never Let me down bevatten wel enkele knappe songs, maar toen haakte ik af. Ook al zag ik Bowie in 1987 voor het eerst live, op de Spider Glass Tour. Een indrukwekkend visueel spektakel, waar ik nog steeds kan van nagenieten. David Bowie die als een soort aartsengel op de aarde neerdaalde, op de tonen van Time, is zo een moment dat in mijn geheugen staat gegrift en waar ik nog steeds kippenvel van krijg. In de periode 1987 tot 1995 heb ik hem nog live gezien, maar leek hij even uit mijn geheugen te verdwijnen.

 

Tot in 1995 die experimentele plaat 1.Outside op de markt kwam.  Ik werd gewoon weggeblazen. Dit was niet de David Bowie die ik heb leren kennen, maar dit was één David Bowie die ik wilde LEREN kennen. Vanaf toen ben ik tevens , meer dan ooit, beginnen inzien hoezeer deze artiest de rode draad doorheen al mijn muzikale smaken bleek te zijn. 1.Outside en de bijgaande tour in 1996, maar ook in 1997, werd met gemengde gevoelens onthaald. Wat mij betreft heeft Bowie in die periode echter weer lekker zijn eigen gang gegaan. Hij wilde vooral kunst maken, maar ook de mensen entertainen en met verwondering doen luisteren. Dat deed hij met deze twee platen terug. Voor een controverse zorgen in pers en bij fans ook. Dat is de Bowie waar ik ooit verliefd op ben geworden, als twaalfjarige knaap.

All my violence
Raging tears upon the sheets
I'm resentful
For we're strangers when we meet

Cold tired fingers
Tapping out your memories
Halfway sadness
Dazzled by the new

Doorheen de daarop volgende jaren ben ik meer en meer beginnen grasduinen doorheen het oeuvre van david Bowie. Om nog maar eens vast te stellen dat deze artiest er altijd is geweest. Tijdens elke plaat die ik door de jaren heen aankocht. Ook van andere artiesten. Doorheen de jaren dat ik muziek beluisterde, en er ook begon over te schrijven. Telkens kwam ik David Bowie tegen. Soms in de schaduw, of van op afstand alles goed gade slaan. Vaak schitterende als een parel aan de horizon. Vaak zelfs helemaal onzichtbaar, maar steeds aanwezig. Ja, zoals de sterren aan de hemel.

There's a starman waiting in the sky
He'd like to come and meet us
But he thinks he'd blow our minds
There's a starman waiting in the sky
He's told us not to blow it
Cause he knows it's all worthwhile

In de latere jaren ben ik hem blijven volgen. Op diezelfde manier zoals hierboven omschreven. Telkens bleef ik vaststellen hoezeer de impact van deze artiest is geweest op mijn muzikale smaken. Een van de meest onderschatte platen, die hoog in mijn lijstje staat. Is Heathen. Hier leek Bowie zijn ziel volledig bloot te leggen. Songs die als vlijmscherpe messen door het hart leken de boren, om die ene snaar te raken. Waardoor je als mens in een diepe trance leek te belanden. Ook nu weer waren de reacties heel uiteenlopend. Maar ik luisterde naar deze plaat met mijn hart...

I might just stop wanting you
I might just stop needing you
I might just stop loving you

I demand a better future
I demand a better future
I demand a better future
For I might just stop loving you
Loving you, loving you

In 2004 zou hij aantreden op Rock Werchter. De gelegenheid om zijn oeuvre nog meer uit te spitten, tot eindelijk mijn vinyl collectie van David Bowie compleet maken. Toen hij zijn aantreden aldaar afblies, had ik ondertussen pas echt door waarom deze artiest toch die rode draad doorheen mijn muzikale smaken was geweest. Ondertussen bleef David Bowie zich hullen in een zweem van mysterie, tot hij plots dat album The Next Day uitbracht, medio 2013. Waarover we schreven:

Maar het is ook niet zo dat gewoon lukraak wordt terug gegrepen naar vroeger. De songs klinken fris en monter. Knipogen naar wat ooit was mag uiteraard, als er daadwerkelijk met die sound ook iets wordt gedaan. En dat is op deze The Next Day zeker het geval. Zonder moeite gaat Bowie hier over van een op snerpende gitaar song zoals het titelnummer naar gepolijste meeslepende pareltjes als When the stars (are out tonight) dat ook een zeker up-tempo groove meekrijgt. Een fijne kruisverstuiving van alle aspecten van toen worden overvloedig boven gehaald maar er worden voldoende verassende wendingen aan gegeven zodat het niet klinkt als een kopie van vroeger. Vooral het variëren in de aankleding is een meerwaarde.Als fan hoop je uiteraard dat daarop een wereldtoer volgt en Bowie ons elk jaar met een nieuw plaatje zal verassen, maar langs de andere kant geven we toe, als Mr. Bowie ons om de paar jaar zo een pareltje kan afleveren zijn we best tevreden. The Next day is daarom niet zozeer een terugkeer van 'the master' , het is het bewijs dat David Bowie ondanks alle berichten die de wereld werden ingestuurd nog steeds 'very alive' is.

De volledige recensie kunnen jullie hier ook nog eens nalezen: http://www.snoozecontrol.be/reviews/1417/

circa twee jaar later kwam dan plots een nieuwe plaat op de markt Blackstar. Uitgebracht op David Bowie zijn verjaardag. Niemand kon toen denken dat dit zijn testament zou worden. Wij hebben de plaat enkele luisterbeurten moeten geven, want Blackstar is duidelijk een groeiplaat. Met songs die blijven grasduinen door zijn aanbod, maar ook subtiele songs waarbij hij aangeeft nog steeds te willen 'vernieuwen'. Jazz en Hip Hop invloeden merken we zelfs op. Maar vooral is dit de experimentele Bowie, meer dan ooit. Die met zijn integrerende muziek, weer eens net die snaar weet te raken. Telkens opnieuw. De tekst in de song Lazarus lijkt nu een afscheid aan de wereld:

 

Look up here, I'm in heaven
I've got scars that can't be seen
I've got drama, can't be stolen
Everybody knows me now

Look up here, man, I'm in danger
I've got nothing left to lose
I'm so high, it makes my brain whirl
Dropped my cell phone down below
Ain't that just like me?

Toen ik ook begon te schrijven voor websites, was het niet alleen mijn te vroeg gestorven grootvader die zijn hand op mijn schouders leek te leggen. Maar ook David Bowie die me op een heel andere manier naar muziek deed luisteren, als jonge tiener. Maar ook als prille vijftiger. Als iemand er heeft voor gezorgd dat ik naar muziek luister met mijn hart, meer dan met mijn gehoor. Als er iemand heeft voor gezorgd dat ik open sta voor elke muziekstijl, op zoek gaande naar die ene parel tussen het overaanbod. Als er iemand is die me heeft gevormd tot de mens die ik nu ben. Is het naast mijn Grootvader, niemand minder dan.... David Bowie!

R.I.P. David Bowie, meer dan gewoon een idool. Hij was, is en zal altijd een inspiratiebron zijn in het schrijven van artikelen. Maar ook in het staan, in het 'gewone leven'.


Once a time
they nearly might have been
Bones and Oogie on a silver screen
No one knew what they could do
Except for me and you
They slip away
They slip away

Don't forget
to keep your head warm
Twinkle twinkle Uncle Floyd
Watching all the world
and war torn
How I wonder where you are
Oo-o
Sailing over
Coney Island
Twinkle twinkle Uncle Floyd
We were dumb
but you were fun, boy
How I wonder where you are
Oo-o